Retourtje roots: thuiskomen en verbinden

Verkorte versie van mijn hoofdstuk in het gelijknamige boek van Maureen Welscher,
over rootsreizen op de basisschoolleeftijd (september 2016)

Rootsreizen zijn er in soorten en maten. Maar als jij een rootsreis maakt, waar gaat jouw reis dan naartoe? Naar de plek op aarde waar je bent geboren of (ook) naar jouw familie van herkomst? Wat wil je zien, wat hoop je te vinden, wanneer is jouw rootsreis geslaagd? Het is belangrijk om hierover van tevoren na te denken. Ook als je nog jong bent en op de basisschool zit, want je weet zelf echt wel wat jouw antwoorden op deze vragen zijn.

Landen op geboortegrond
In 2011 hebben wij als gezin een reis gemaakt naar Taiwan, het geboorteland van onze kinderen. Onze dochter was op dat moment 9 jaar en onze zoon 6 jaar oud. De aankomst was voor hen beiden onvoorstelbaar intens: zodra ze voet op Taiwanese bodem zetten, waren ze ‘thuis’. Ze landden letterlijk op hun geboortegrond. En als adoptiemoeder stapte ik via mijn kinderen in de verbinding met hun herkomst. De energielijnen waren bijna tastbaar…

Bevestiging van deze bijzondere ‘thuiskomstervaring’ heb ik gevonden in interviews met volwassen geadopteerden die hun geboorteland hadden bezocht. Ongeacht of er wel of geen contact was met de biologische familie, thuiskomen in het geboorteland is in zichzelf al veelzeggend. In het bijzonder de geuren blijken vaak directe herinneringen op te roepen aan ‘oud en vertrouwd’.

Wel of niet reizen?
Wanneer je als adoptiegezin met jonge kinderen op reis gaat, maak je voornamelijk als ouders de keuzes: hoe ziet de reis eruit, waar gaan we naartoe, wie ontmoeten we? Realiseer je dat je als ouders dus ook de keuze maakt om überhaupt op reis te gaan, soms vóórdat jouw kind daar zelf om heeft gevraagd. Doe je daar goed aan? Aan de andere kant: als je besluit om juist géén rootsreis te ondernemen, is dat óók een keuze. Welke keuze je ook maakt, belangrijk is om met je hart te voelen wat juist is voor jouw kind en om oprecht te onderzoeken hoe zuiver jouw intenties zijn.

Voor onze kinderen is hun Taiwanese herkomst nooit afwezig geweest; ze hebben zich er altijd mee verbonden gevoeld. Onze belangrijkste reden voor de rootsreis was dat we ze ten volle het besef van hun wortels wilden meegeven: dit hoort bij jullie, hier komen jullie vandaan, dit is jullie thuisland, cultuur, familie. We achten dit belangrijk voor hun zelfbesef en identiteitsontwikkeling. Plus we beschouwen het als het geboorterecht van onze kinderen om zoveel mogelijk te weten van hun achtergrond.

De Adoptievlinder
Welke visie en motivatie jij ook hebt, feit is dat de geadopteerde via een rootsreis opnieuw en fysiek de verbinding aangaat met zijn herkomst, of het nu gaat om verkenning van het land of hernieuwd contact met de geboortefamilie. Een rootsreis past dan ook naadloos in het systemische model dat ik op basis van mijn onderzoek heb ontwikkeld: de Adoptievlinder. In dit model staat het adoptiekind in het midden, met rechts zijn geboortesysteem (moeder, vader, verdere familie, land, cultuur) en links zijn adoptiesysteem. De geadopteerde vormt dus zelf de verbinding tussen de twee familiesystemen.

Adoptievlinder

Maak je als adoptiegezin een gezamenlijke rootsreis, dan geef je jouw kind de ruimte om in de richting van zijn herkomst te kijken, terwijl je hem tegelijkertijd steunt door als adoptieouders achter hem staan. Dit geeft hem de kans om zich écht te verbinden met beide kanten en daarbij een gevoel van ‘compleetheid’ te ervaren. Van belang zijn de intentie waarmee je je kind dit avontuur laat aangaan en de wijze waarop je hem hierin kunt faciliteren. Hoe oprecht zijn jouw erkenning, respect, vertrouwen en dankbaarheid richting het geboortesysteem van je kind?

Het mooie van een rootsreis waarbij de biologische familie wordt ontmoet, is dat over en weer respect en dankbaarheid kunnen worden uitgewisseld. Gelukkig hebben wij die kans gekregen. Onze kinderen hebben de ontmoetingen met hun geboortefamilies ervaren als de mooiste dag van hun leven: een dag die hen heeft gesterkt in zelfbewustzijn en zelfvertrouwen, en hen nog meer rust heeft gebracht.

Overlevingsstrategieën
Uitgangspunt van de Adoptievlinder is dat elk kind is verbonden met zijn herkomst en hier ook een natuurlijk verlangen naar heeft. Als het verlangen naar de roots niet wordt geuit, wordt ontkend of wordt bestreden, bedenk dan dat dit een overlevingsstrategie kan zijn. Hieronder zit waarschijnlijk angst (van het kind zelf, de geboortemoeder of de adoptieouders).

Onder de angst van het kind zit meestal het intense verdriet van verlatenheid. Adoptie impliceert dat een kind eerst is afgestaan, oftewel fysiek is afgesneden van zijn natuurlijke wortels. Dit is een diep ingrijpende, traumatische ervaring die elke geadopteerde (meestal onbewust) met zich meedraagt. Een manier om hiermee om te gaan is weerstand en boosheid, zoals de gedachte: “Ze heeft me aan mijn lot overgelaten, dus ik wil niets met haar te maken hebben.”

Andere (onbewuste) overlevingsstrategieën zijn ontkennen en pleasen. Als adoptieouders kan je het idee hebben dat jouw kind niet nieuwsgierig is naar zijn achtergrond. Aan de buitenkant zie je dan desinteresse, maar bedenk dat hieronder waarschijnlijk ook angst en verdriet zit. Dankzij ontkenning hoeft het kind zich niet bezig te houden met zijn herkomst of zijn bestaansrechttrauma. Pleasen kan een geadopteerde inzetten om te voorkomen dat hij nog eens zal worden verlaten. Het kind is nu afhankelijk van zijn adoptieouders, dus zal hij zijn gedrag afstemmen op wat hij denkt en voelt dat deze ouders van hem verwachten. Zijn aanpassingsvermogen en intuïtie zijn immers uitermate goed ontwikkeld.

Dwars door alles heen kan bovendien een loyaliteitsconflict spelen: het kind heeft het gevoel te moeten kiezen voor één ouderpaar. Meestal zijn de adoptieouders dan de veiligste optie. Een ’keuze’ voor de geboorteouders kan gevoelsmatig zijn hele leven op losse schroeven zetten.

Op basis van vertrouwen
Misschien is het bovenstaande bij jouw kind niet aan de orde en is hij juist héél nieuwsgierig naar zijn herkomst. Maar nu speelt wellicht bij jou als adoptieouder: ik wil hem steunen en faciliteren, maar ik ben bang hem kwijt te raken, straks wil hij daar blijven… Of: we gaan erheen en straks valt het tegen, misschien vinden we zijn geboorteouders niet of wijzen ze hem nogmaals af. Hij voelt zich nu veilig, wat gaat die reis teweeg brengen? Hoe kan ik mijn kind goed voorbereiden en begeleiden?

Elk kind heeft recht op zijn eigen pijn en op de kans om daarmee te leren omgaan. Dit is waarvan het kind groeit en ontwikkelt. Als ouder heb je de belangrijke taak om je kind hierin bij te staan: niet door de wind uit de zeilen te nemen, maar door hem te helpen zelf het roer in handen te nemen. Als de verbinding naar de roots open mag zijn, kan jouw kind de verschillende kanten in zichzelf integreren en zich ‘compleet’ voelen. Dan zal hij rust ervaren, want hij hoeft niet meer te kiezen en alle loyaliteiten mogen er zijn.

Hebben wij getwijfeld of we er goed aan deden om met onze jonge kinderen het geboorteland te bezoeken? Niet echt, we zijn er vol vertrouwen ingestapt. De situatie was complex, maar welke adoptiesituatie is dat niet? Onze kinderen hebben de reis ervaren als een bevestiging van hun bestaansrecht, een positieve ervaring die ze levenslang met zich zullen meedragen. De reis heeft hen rijker gemaakt.

429-7987074_handinhand

Iedereen zal dilemma’s tegenkomen bij (de voorbereiding van) een rootsreis. Het belangrijkste is: voel met je hart en houd contact met je kind. Bedenk dat je samen deze reis maakt, maar dat het vooral zijn reis is. Jouw verbinding naar zijn roots loopt dwars door jouw kind heen.

Dit bericht heeft één reactie

  1. jeannette

    Ook als je niet geadopteerd bent kun je het gevoel van onthechting meemaken.

Geef een reactie